بزرگترين موسسه حقوقي تهران

ارث از پدر

همانطور که در قانون آمده است، فرزندان در طبقه اول ارث و در کنار پدر و مادر قرار می‌گیرند. در این خصوص هیچ تفاوتی ندارد که متوفی پدر و یا مادر باشد. به این معنا که، چه پدر فوت نموده و چه مادر، قوانین یکسانی درباره تقسیم ارث وجود دارد. پیش از ورود به بحث تقسیم ارث پدر باید به نکات زیر توجه نماییم:

1- فرزندان، پدر و مادر در طبقه اول ارث قرار دارند. چنانچه هریک از این افراد زنده بوده و حضور داشته باشند، سایر طبقات ارث نمی‌برند.

2- پدر و مادر، فرض بر هستند. یعنی سهم مشخصی دارند. بنابراین ابتدا سهم‌الارث آنها پرداخت شده سپس آنچه باقی می‌ماند میان فرزندان تقسیم می‌گردد.

3- در تقسیم ارث میان حالات مختلفی که فرزندان یک یا چند پسر، یک یا چند دختر و یا یک یا پند دختر و پسر باشند، تفاوت وجود دارد. در ادامه مطلب «قانون ارث از پدر» به بررسی این حالات مختلف می‌پردازیم.

✔ بیشتر بخوانید : نکات حقوقی در مورد ارث

سهم‌الارث فرزند از پدر

همانطور که در بند قبل توضیح دادیم، در صورت حضور تمام وراث طبقه اول، ابتدا سهم‌الارث پدر و مادر متوفی تعیین و پرداخت می‌گردد. پس از آن هرچه باقی بماند میان فرزندان متوفی تقسیم می‌گردد. لیکن نحوه تقسیم ارث میان فرزندان با توجه به تعداد و جنسیت آنها متفاوت خواهد بود. در این قسمت از مطلب «قانون ارث از پدر» به دتشریح این موارد مختلف خواهیم پرداخت:

1 – ورثه یک پسر باشد: همه آنچه که باقی می‌ماند را به طور کامل می‌برد.

2 – ورثه دو یا چند پسر باشند: هر آنچه که پس از تودیع سهم‌الارث پدر و مادر متوفی باقی مانده است، میان ایشان به تساوی تقسیم می‌گردد.

3 – ورثه یک یا چند دختر باشند: در این صورت، دختر یا دختران یک دوم را به صورت فرض می‌برند و مابقی میان آنها و پدر و مادر متوفی (یعنی پدربزرگ و مادربزرگ خود) بر اساس میزان سهم آنها تقسیم خواهد شد.

– ورثه چند دختر و پسر باشند: همانطور که می‌دانیم، ارث پسر دو برابر دختر است. یعنی در تقسیم ارث میان چند دختر و پسر، هر دو دختر یک واحد (یعنی یک پسر) محاسبه می‌شوند.

چرایی دو برابر بودن سهم‌الارث پسر

پسران مطابق فقه اسلام دو برابر دختران ارث می‌برند. در زمان گذشته وجود این اصل به این صورت توجیه می‌شد که پسران، مسئول و به عبارت عرفی، نان‌آور خانواده هستند. در صورتی که این مسئولیت نه به لحاظ قانونی و نه شرعی بر عهده زنان نیست. لیکن این استدلال، در جامعه کنونی، قابل نقد است. بدین صورت که، در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور، زنان در کنار مردان بوده و پا به پای آنها کار می‌کنند. ضمن این که مسائل داخلی خانواده را نیز مدیریت می‌نمایند. اگرچه شرعاً و قانوناً تکلیفی بر عهده زنان برای پرداخت مخارج خانواده وجود ندارد لیکن از نظر اخلاقی، زنان سرزمین ما خود را در قبال همسر، فرزندان خود مسئول می‌دانند. کمااینکه در بسیاری از موارد، چنانچه خانم از کار کردن امتناع نماید، بنیان خانواده از هم بپاشد. بنابراین، وجود چنین مقرره‌ای در وضعیت کنونی کشور و زنان نسل حاضر، چندان توجیه پذیر نیست.

ارث از پدر

همانطور که در قانون آمده است، فرزندان در طبقه اول ارث و در کنار پدر و مادر قرار می‌گیرند. در این خصوص هیچ تفاوتی ندارد که متوفی پدر و یا مادر باشد. به این معنا که، چه پدر فوت نموده و چه مادر، قوانین یکسانی درباره تقسیم ارث وجود دارد. پیش از ورود به بحث تقسیم ارث پدر باید به نکات زیر توجه نماییم:

1- فرزندان، پدر و مادر در طبقه اول ارث قرار دارند. چنانچه هریک از این افراد زنده بوده و حضور داشته باشند، سایر طبقات ارث نمی‌برند.

2- پدر و مادر، فرض بر هستند. یعنی سهم مشخصی دارند. بنابراین ابتدا سهم‌الارث آنها پرداخت شده سپس آنچه باقی می‌ماند میان فرزندان تقسیم می‌گردد.

3- در تقسیم ارث میان حالات مختلفی که فرزندان یک یا چند پسر، یک یا چند دختر و یا یک یا پند دختر و پسر باشند، تفاوت وجود دارد. در ادامه مطلب «قانون ارث از پدر» به بررسی این حالات مختلف می‌پردازیم.

✔ بیشتر بخوانید : نکات حقوقی در مورد ارث

سهم‌الارث فرزند از پدر

همانطور که در بند قبل توضیح دادیم، در صورت حضور تمام وراث طبقه اول، ابتدا سهم‌الارث پدر و مادر متوفی تعیین و پرداخت می‌گردد. پس از آن هرچه باقی بماند میان فرزندان متوفی تقسیم می‌گردد. لیکن نحوه تقسیم ارث میان فرزندان با توجه به تعداد و جنسیت آنها متفاوت خواهد بود. در این قسمت از مطلب «قانون ارث از پدر» به دتشریح این موارد مختلف خواهیم پرداخت:

1 – ورثه یک پسر باشد: همه آنچه که باقی می‌ماند را به طور کامل می‌برد.

2 – ورثه دو یا چند پسر باشند: هر آنچه که پس از تودیع سهم‌الارث پدر و مادر متوفی باقی مانده است، میان ایشان به تساوی تقسیم می‌گردد.

3 – ورثه یک یا چند دختر باشند: در این صورت، دختر یا دختران یک دوم را به صورت فرض می‌برند و مابقی میان آنها و پدر و مادر متوفی (یعنی پدربزرگ و مادربزرگ خود) بر اساس میزان سهم آنها تقسیم خواهد شد.

– ورثه چند دختر و پسر باشند: همانطور که می‌دانیم، ارث پسر دو برابر دختر است. یعنی در تقسیم ارث میان چند دختر و پسر، هر دو دختر یک واحد (یعنی یک پسر) محاسبه می‌شوند.

چرایی دو برابر بودن سهم‌الارث پسر

پسران مطابق فقه اسلام دو برابر دختران ارث می‌برند. در زمان گذشته وجود این اصل به این صورت توجیه می‌شد که پسران، مسئول و به عبارت عرفی، نان‌آور خانواده هستند. در صورتی که این مسئولیت نه به لحاظ قانونی و نه شرعی بر عهده زنان نیست. لیکن این استدلال، در جامعه کنونی، قابل نقد است. بدین صورت که، در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور، زنان در کنار مردان بوده و پا به پای آنها کار می‌کنند. ضمن این که مسائل داخلی خانواده را نیز مدیریت می‌نمایند. اگرچه شرعاً و قانوناً تکلیفی بر عهده زنان برای پرداخت مخارج خانواده وجود ندارد لیکن از نظر اخلاقی، زنان سرزمین ما خود را در قبال همسر، فرزندان خود مسئول می‌دانند. کمااینکه در بسیاری از موارد، چنانچه خانم از کار کردن امتناع نماید، بنیان خانواده از هم بپاشد. بنابراین، وجود چنین مقرره‌ای در وضعیت کنونی کشور و زنان نسل حاضر، چندان توجیه پذیر نیست.