بزرگترين موسسه حقوقي تهران

ديه يكي از مجازات‌هاي تعيين شده در قانون است كه در اين مطلب با اشاره به نكات وكيل پايه يك مطهري و بيان مبحث ديه در ماه حرام اين موضوع را مورد بررسي قرار داده و نكات مربوط به آن را بيان نماييم

وكيل كيفري و بيان مبحث ديه در ماه حرام

مجازات در جرايم مختلف با يكديگر متفاوت است. در برخي جرايم اين مجازات‌ها شامل ديه است كه به عنوان مجازات اصلي در نظر گرفته مي‌شود. در برخي از جرايم نيز جايگزين مجازات اصلي است. ديه در همه شرايط و در تمامي جرايم به صورت يكسان تعيين نمي‌شود. در حقيقت برخي شرايط از جمله ارتكاب جرم در شرايط خاص مانند برخي از ماه‌ها كه به آن ماه حرام گفته مي‌شود، متفاوت است. در اين مطلب علاوه بر جرايمي كه مجازات آن‌ها ديه است، قصد داريم با اشاره به نكات وكيل كيفري و بيان مبحث ديه در ماه حرام اين موضوع را مورد بررسي قرار دهيم.

ديه چيست؟

ارتكاب به جرايم يكي از مواردي است كه در قانون براي آن مجازات تعيين شده است. برخي از جرايم موجب آسيب جسمي به شخص ديگر مي‌شوند. اين آسيب مي‌تواند به صورت موردي يعني به اعضاي بدن باشد يا حتي منجر به فوت شود.

به علاوه در اين زمينه عمد يا غير عمد بودن در ارتكاب جرم نيز تاثيرگذار است.

يكي از مجازات هايي كه در اين نوع جرايم تعيين مي‌شود، ديه است كه شرايط آن در جرايم مختلف متفاوت است. قانون مجازات اسلامي در ماده 445 به بيان اين موضوع پرداخته است:

«ديه مقدار مال معيني است و در شرع مقدس به سبب جنايت غير عمدي بر نفس، عضو يا منفعت يا جنايات عمدي در مواردي كه به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است.»

انواع ديه

به گفته وكيل كيفري ديه از لحاظ نوع جرم و ميزان آن در اقسام مختلفي تعريف شده است. اين موارد را مي‌توان در ۴ مورد ذكر كرد:

• ديه قتل
• ديه اعضاي بدن
• ديه منافع اعضا
• ديه جراحات

ديه قتل

يكي از مهم‌ترين مواردي كه بحث ديه در آن مطرح است، قتل است. در اين مورد اگر قتل عمد باشد، شاكي مي‌تواند تقاضاي قصاص نموده يا مطالبه ديه نمايد. اگر قتل غير عمد باشد، قصاص منتفي است و صرفا مي‌تواند ديه را مطالبه نمايد.

ديه اعضاي بدن

هر يك از اعضاي بدن به صورت مشخص در قانون داراي ديه است. اين ديه در اعضاي كه در بدن جفت هستند، نصف مي‌شود. در رابطه با اعضايي كه تك هستند، ديه كامل پرداخت مي‌شود.

براي مثال ديه هر يك از چشم‌ها كه جفت هستند نصف ديه كامل است. اين ميزان براي عضوي مانند بيني ديه كامل دارد.

همچنين بايد در نظر داشت كه پرداخت ديه به ميزان خسارت نيز بستگي دارد. يعني در صورتي كه آسيب جزئي باشد نمي‌توان يك ديه كامل را مطالبه كرد.

ديه منافع اعضا

هر يك از اعضاي بدن داراي يك عملكرد هستند. در صورتي كه خود اعضا آسيب ببيند و از بين برود، ديه اعضا براي آن پرداخت مي‌شود ولي در صورتي كه عملكرد آن مختل شود ديه منافع اعضا به آن تعلق مي‌گيرد. براي مثال اگر بينايي يا شنوايي مختل شود، اصطلاحا بايد گفت كه منافع آن آسيب ديده است و ديه منافع بايد پرداخت شود.

ديه جراحات

قسم ديگري از ديه، بر اثر آسيب بر اعضا به وجود مي‌آيد براي مثال اگر كبودي، در رفتگي، شكستگي به وجود آيد برخلاف ديه كامل آن عضو، صرفا بايد ديه جراحات پرداخت شود. اين مورد به تشخيص پزشكي قانوني صورت مي‌گيرد.

ديه در ماه‌هاي حرام

در هر سال ميزان ديه كامل تعيين و اعلام مي‌شود. در اين بين در صورتي كه ارتكاب جرم منجر به پرداخت ديه در چهار ماه خاص اتفاق افتد، ميزان ديه افزايش پيدا مي‌كند. اين افزايش به ميزان يك سوم ديه كامل است. يعني علاوه بر پرداخت يك ديه تعيين شده همان سال بايد ميزان يك سوم ديه نيز پرداخت شود.

اين ماه‌ها از فقه گرفته شده و چهار ماه قمري هستند كه عبارت‌اند از: محرم، ذي القعده، ذي الحجه و رجب.

شرايط پرداخت ديه در ماه حرام

پرداخت ديه در ماه حرام و افزايش آن داراي شرايطي است. يعني صرف اينكه شخصي به ديگري آسيب زند و اين جرم در ماه حرام اتفاق بيوفتد، امكان دريافت ديگه كامل وجود ندارد. دو شرط اصلي در دريافت ديه در ماه حرام را مي‌توان اين گونه بر شمرد:

آسيب به طرف مقابل منجر به قتل شود. يعني در رابطه با ديه اعضا نمي‌توان به موجب ماه حرام مطالبه افزايش ديه كرد.

فوت شخص در همان ماه حرام اتفاق بيوفتد. با اين توصيف كه اگر آسيب در ماه حرام اتفاق بيوفتد ولي شخص در ماه ديگري فوت كند. ديه ماه حرام به او تعلق نگرفته و صرفا يك ديه كامل پرداخت مي‌شود.

ديه ماه حرام در قانون مجازات اسلامي

قانون مجازات پرداخت ديه در ماه حرام را مورد توجه قرار داده است و در ماده ۳۸۵ به آن اشاره كرده است:

«اگر قتل در يكي از ماه هاي حرام (محرم، رجب، ذي القعده و ذي الحجه) يا در حرم مكه مكرمه واقع شده باشد يا قاتل در زمان يا مكان مذكور، قصاص گردد و قصاص مستلزم پرداخت فاضل ديه از سوي ولي دم به قاتل باشد، فاضل ديه تغليظ نمي شود. همچنين ديه اي كه ولي دم به ديگر اولياء مي‌پردازد تغليظ نمي شود، لكن اگر قتل در زمان يا مكان مذكور باشد، ديه اي كه شركاي قاتل، به علت سهمشان از جنايت، حسب مورد به قصاص شونده يا ولي دم و يا به هر دو آنان مي پردازند، تغليظ مي شود.»

تغليظ در اصطلاح قانوني به معناي افزايش ميزان ديه در ماه حرام است.

براي آشنايي بيشتر با اين مطلب و انجام ساير امور حقوقي مي‌توانيد با موسسه حقوقي آسايش‌گستران تماس بگيريد:

۰۲۱-۸۸۴۰۳۹۸۷